تحلیل محتوای سرفصل دروس معماری منظر مبتنی بر نگرش سیستمی در آموزش و طراحی منظر

معماری منظر حاصل ادراک انسان از محیط اطراف اوست و به مثابه یک رشته بیش از 100 سال قدمت آموزشی دارد. با این حال این رشته در ایران در سال 1380 و در مقطع کارشناسی ارشد تأسیس گردیده است. در این پژوهش از راهبرد تحلیل محتوا در رویکردی استنتاجی استفاده شده است. بررسی پارادایم­های موجود در طراحی منظر نشان دهنده حرکت از پارادایم مدیریت منابع و سیستم­ها به سمت پارادایم اکولوژی طراحی با تأکید بر احیای دوباره سلامتی و بهره­وری سیستم_های انسانی و اکولوژیکی و توجه به پویایی سیستم است که جز در سایه نگرش سیستمی ممکن نخواهد بود. در این پژوهش سرفصل دروه کارشناسی ارشد معماری منظر مصوب وزارت علوم در 2 رویکرد کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. از نظر کمی میزان ساعات دروس عملی و نظری در این رشته تقریبا با هم برابرند. تحلیل محتوای دروس این رشته بر اساس پایه­های 9 گانه آموزش سیستمی در معماری منظر که توسط ماتلاک پیشنهاد شده، صورت پذیرفته است. این موارد عبارتند از: پایه­های طبیعی، مدیریتی، تلفیقی، میان­رشته­ای، اخلاقی، ارزشی، هدایت­گری، کاربردی و اقتصادی. نتایج نشان می­دهند که مجموعه دروس «طراحی منظر و محیط (1و 2و 3)» بیشترین توجه را به نگرش سیستمی در آموزش معماری منظر دارند. پس از آن «ساختار منظر و محیط» و «قوانین محیط و نظام­های طبیعی پویا» به ترتیب در مرتبه­های دوم و سوم قرار دارند. همچنین بیشترین توجهات به پایه­های «طبیعی»، «کاربردی» و «مدیریتی» بوده و پایه­های «هدایت­گری» و «میان­رشته­ای» کمترین توجه را داشته­اند که نشان دهنده اهتمام به ابعاد اکولوژیکی منظر در برابر ابعاد اجتماعی منظر است. در کل وضعیت سرفصل دروس تنظیم شده با توجه به اهداف نگرش سیستم­محور، «متوسط» ارزیابی می­شود. توجه به طراحی مشارکتی، طراحی جمعی، لزوم توجه به روش­های پژوهش میدانی، پیمایش اجتماعی و سنجش رفتار مردم در فضاهای باز و ارزیابی ترجیحات عمومی و لزوم توجه به جامعه­شناسی منظر از جمله مواردی است که توصیه می­شود در بازنویسی دروس و اهداف آنها و یا تعریف دروس جدید مد نظر قرار گیرد.